"คู่มือมนุษย์ ฉบับสมบูรณ์" และ "คู่มือมนุษย์ ฉบับปฏิบัติธรรม" หนังสือสำคัญอันชาวโลกจักต้องมีไว้ศึกษาคู่กัน เล่มแรก "คู่มือมนุษย์ ฉบับสมบูรณ์" บรรยายเมื่อ พ.ศ.2499 ตามคำอาราธนาของ "ฯพฯ ศ.สัญญา ธรรมศักดิ์" ผู้มีแนวคิดให้มีการบรรยายธรรม โดยท่านพุทธทาสภิกขุในกรุงเทพมหานครหลายครั้ง ครั้งนี้ (พ.ศ.2499) เป็นที่มาของหนังสือที่ใครก็ตาม อาชีพใดก็ตามอ่านแล้วเกิดประโยชน์ เป็นเล่มที่ได้รับความนิยมและกล่าวถึงเป็นอันมาก

    เล่มที่สอง "คู่มือมนุษย์ ฉบับปฏิบัติธรรม" บรรยายเมื่อ พ.ศ.2500 เป็นเล่มที่มีการค้นพบตามคำบรรยายท้ายเล่ม ว่าเป็นเล่มประกอบเพิ่มเติมให้คำบรรยายในคู่มือมนุษย์ ฉบับสมบูรณ์ ชัดแจ้งยิ่งขึ้น คู่มือมนุษย์ ฉบับปฏิบัติธรรม มีการทำเชิงอรรถเชื่อมโยงกับคู่มือมนุษย์ ฉบับสมบูรณ์ ทำให้สะดวกแก่การค้นหา คู่มือมนุษย์เล่มแรกทำให้ได้รับประโยชน์มากแก่ผู้ศึกษาและปฏิบัติ แต่ถ้าจะให้ครอบคลุมตามเจตนาขององค์บรรยาย ต้องเพิ่มเติมบรรสานสอดคล้องด้วยเล่มที่สอง

    ดังนั้น ธรรมบรรยาย 2 ชุดนี้จึงเป็นเสมือน "คู่มือมนุษย์" ในการเดินออกจากโลกียภูมิ ไปสู่โลกุตตรภูมิ อันเป็นสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้รับในชีวิตนี้ จึงจะไม่เสียทีที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์นั่นเอง

ครั้งที่ 1 ความต่างระหว่างศีลธรรมกับศาสนา
ครั้งที่ 2 หลักปฏิบัติศาสนา และศีลธรรม
ครั้งที่ 3 การถึงพระรัตนตรัย
ครั้งที่ 4 กรรมตามหลักแห่งพระพุทธศาสนา
ครั้งที่ 5 วัฏฏสงสาร และ กิเลส
ครั้งที่ 6 การถูกลวง ด้วยของเป็นคู่
ครั้งที่ 7 การถูกลวง ด้วยของเป็นคู่ (ต่อ)
ครั้งที่ 8 วัตถุนิยม กับ พุทธศาสนา
ครั้งที่ 9 โลกธรรม กับ คนเรา
ครั้งที่ 10 นิพพาน ที่สุดของโลก