หนังสือ "ตำนานและเรื่องเล่าปรัมปราท้องถิ่นภาคใต้" เล่มนี้ เป็นผลงานของ "พิเชฐ แสงทอง" ที่ใช้มโนทัศน์วัฒนธรรมศึกษา (Cultural Studies) วิเคราะห์ตัวบทตำนานท้องถิ่นภาคใต้ ฮิกายัตชายแดนใต้/มาเลเซียตอนเหนือ และตำนานผสมผสานระหว่างคติพุทธ ฮินดู และคติมลายู ในฐานะตัวบททางวัฒนธรรม (Cultural Text) โดยสร้างคำอธิบายผ่านแนวคิดเรื่องวาทกรรมอำนาจของนักคิดกลุ่มหลังสมัยใหม่ เพื่อแสดงให้เห็นว่า ตำนานท้องถิ่นหาใช่แค่เพียงนิทานที่เล่าสืบต่อกันมาเพื่อความบันเทิงหรือสื่อเนื้อหาสาระแต่เพียงผิวเผินเท่านั้น แต่ยังเป็นพื้นที่และเครื่องมือในการต่อสู้ช่วงชิงการนิยามความหมายตัวตนทางวัฒนธรรมและการเมืองของคนภาคใต้ในอดีต ตำนานเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า กลุ่มชนชายขอบมีมโนทัศน์ต่ออำนาจอย่างไร และส่งผลให้การเมืองในประวัติศาสตร์ของคนภาคใต้ดำเนินไปอย่างไร

    คนท้องถิ่นที่ดูเหมือนไร้อำนาจในคำอธิบายทางประวัติศาสตร์การเมืองกระแสหลัก แท้จริงแล้วไม่ได้ไร้อำนาจ พวกเขาสร้างอำนาจในแบบของตนเองขึ้นมาต่อสู้เพื่อตัวตนในทางวัฒนธรรมและทางการเมือง พวกเขามีอำนาจในการกำหนดชะตาชีวิตทางประวัติศาสตร์ โดยวิธีของพวกเขาเอง ดังนั้น หนังสือเล่มนี้จึงไม่เพียงแต่จะกระตุ้นให้เรามองตำนานซึ่งเคยถูกมองว่าเป็นเรื่องปรัมปราหรือเป็นแค่นิทาน ในมุมที่แปลกตาแปลกใจออกไปเท่านั้น แต่ยังทำให้เรารู้สึกไม่ไว้วางใจ หวาดประหวั่น และพรั่นพรึง ต่อเรื่องเล่าหรืองานเขียนแทบทุกเรื่องในโลกนี้

บทที่ 1 ตำนานและอำนาจ
บทที่ 2 ลักษณะตำนานท้องถิ่นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
บทที่ 3 ขนบการเล่าเรื่องของตำนานท้องถิ่นใต้สมัยจารรีต
บทที่ 4 ทรัพย์และอำนาจ พุทธศาสน์กับการเมือง : วิธีคิดของคนใต้ใน "ตำนานเมืองและตำนสนพระธาตุนครศรีธรรมราช"
บทที่ 5 ฮิกายัตปัตตานี : อำนาจของผู้สูญเสียอำนาจ
บทที่ 6 อำนาจของความคลุมเครือ และ "รักสามเส้า" ที่ปลายแดน ในฮิกายัตมะโรง มหาวงศ์
บทที่ 7 อำนาจ/รัฐ ของผู้หญิงและการสถาปนาความเป็นศูนย์กลางของเมืองชายขอบใน "ตำนานนางเลือดขาว"
บทที่ 8 สงครามและสันติภาพ : ตำนานเกี่ยวกับมัสยิดกรือเซะและอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธ์ุในปัตตานี