"ตำนาน" เรื่องเล่าที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาที่เก่าแก่ยาวนาน สะท้อนถึงวิถีชีวิต ความคิด ความเชื่อ ยิ่งถ้าเรื่องไหนมีเนื้อหารายละเอียดมาก ก็จะพบกับความไม่น่าเชื่อถือ จึงทำให้นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์บางท่าน ไม่นำมาใช้เป็นหลักฐานในการศึกษา ทั้งที่เราสามารถนำมาตรวจสอบเปรียบเทียบกับหลักฐานอื่นๆ ได้ จึงทำให้ ตำนานถูกประเมินค่าจนต่ำไปกว่าที่ควรจะเป็นหรือนำข้อมูลจากเรื่องราวในตำนาน แล้วชี้ให้เห็นว่าเรื่องนั้นได้เกิดขึ้นจริงๆ โดยไม่ได้ศึกษาทำความเข้าใจในความหมายอย่างถ่องแท้ จึงทำให้ใช้ตำนานผิดไป เพื่อใช้ข้อมูลจากตำนานได้ถูกต้อง อาจารย์พิเศษ เจียจันทร์พงษ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์โบราณคดี เขียนหนังสือเล่มนี้ออกมา แสดงถึงวิธีการใช้ตำนาน โดยเฉพาะตำนานที่เกี่ยวกับการกำเนิดของบ้านเมืองผู้คน เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ โดยอธิบายถึงแนวคิดอันเป็นพื้นฐานที่จะทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องตำนาน พร้อมบทความการวิเคราะห์ตำนานสำคัญจากทั่วทุกภาคของประเทศไทย

- เรื่องควรรู้ก่อนอ่านตำนาน
- ตำนานสิงหนวัติฉบับวัดศรีโคมคำ พะเยา
- ความหมายของตำนานพระธาตุเจ้าดอยตุง
- เปลือกตำนานว่าด้วยพระร่วงเป็นชายชู้
- พระเจ้าพรหมในตำนานของล้านนา
- ตำนานในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับวันวลิต พ.ศ.2182
- ตำนานต้นโพธิ์
- ตำนานอุรังคธาตุ (พระธาตุพนม)
- ตำนานพยากรณ์ที่ผิดพลาด
- ตำนานพระธาตุเเละเมืองนครศรีธรรมราช