ปรากฎการณ์ทางสังคมที่ได้จากการเดินทางในประเทศเพื่อนบ้านในระยะทางที่ไม่ห่างไกลบ้านเมืองของเรา โดย วลัยลักษณ์ ทรงศิริ ที่เขียนลงพิมพ์ในจดหมายข่าวมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ์ เป็นระยะเวลามากกว่า ๑๐ ปี ถูกรวบรวมในหนังสือเล่มนี้ อธิบายถึงปรากฏการณ์ทางสังคมที่หลากหลาย และแนวคิดในมิติทางประวัติศาสตร์และข้อมูลและข้อคิดเห็นที่แตกต่างไปจากแนวคิดทางโบราณคดีหลายประเด็น ประสบการณ์ที่ได้พบเห็นมาในบทความหลากหลายนี้ น่าจะเป็นฐานข้อมูลและสร้างแนวคิดให้แก่ผู้สนใจในการศึกษาทางสังคม ประวัติศาสตร์และโบราณคดีที่กำลังนำไปใช้เปรียบเทียบเพื่อสร้างองค์ความรู้แก่ท้องถิ่นของตนเองได้

- เล็กนั้นดี ไฟฟ้าพลังน้ำขนาดเล็กสำหรับชาวบ้านในลาว
จดหมายข่าวมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ฉบับที่ ๗๑ (มีนาคม-เมษายน ๒๕๕๑)
- เมื่ออุตสาหกรรมยางพาราเปลี่ยนเมืองไชเชดถา แขวงอัตปือ
จดหมายข่าวมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ฉบับที่ ๙๗ (มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๖)
- เมืองไชยเชษฐา แขวงอัตปือ
กุมภาพันธ์ ๒๕๕๕
- อารยธรรมซายฟอง : Say Fong Civilization
มรดกประวัติศาสตร์แบบอาณานิคม
จดหมายข่าวมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ฉบับที่ ๙๓ (มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๕)
- “มรดกโลกที่วัดพู” ฟื้นฝอยหามรดกยุคอาณานิคมของอินโดจีนแห่งฝรั่งเศส
จดหมายข่าวมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ฉบับที่ ๑๐๐ (ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๕๖)
- เฮือนหิน
สิงหาคม ๒๕๕๔
- “ดอนคอน” ในสี่่พันดอนแห่งแม่น้ำโขง
พฤษภาคม ๒๕๕๕
- เขาพระวิหารและหมู่บ้านในแสงจันทร์
จดหมายข่าวมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ฉบับที่ ๘๗ (พฤศจิกายน-ธันวาคม ๒๕๕๓)