การค้นหาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไทยของผู้เขียน เป็นเสมือนการเดินทางเข้าไปในป่าลึกแห่งอดีตที่น่าหลงใหล เพราะเป็นอาณาบริเวณที่มีทั้งความซับซ้อนหลากหลายและกว้างขวางยิ่ง จนบางครั้งทำให้รู้สึกกริ่งเกรง หวาดหวั่นในความไพศาลของพรมแดนความรู้ เมื่อเทียบกับกำลังที่จำกัดของตัวเอง หนังสือ "ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไทย" เล่มนี้ จะช่วยให้คนรุ่นใหม่มองเห็นตัวเอง และคุณค่าของพื้นที่สำคัญบางส่วนที่อาจจะละเลยหรือมองข้ามกันมานาน พื้นที่ทางจิตวิญญาณอันเสมือนผืนป่าหลังบ้าน ซึ่งได้ซ่อนขุมทรัพย์และความใฝ่ฝันบางอย่างเอาไว้

    การช่วยกันฟื้นฟูรักษาจะทำให้เกิดความหมายที่งดงาม และสามารถเหยียบยืนบน "ส่วนสวรรค์" แห่งนี้ได้อย่างเต็มเท้า เราจะรู้สึกสดชื่น เป็นอิสระ เมื่อได้สูดหายใจเอากลิ่นดอกไม้พื้นเมืองอันคุ้นเคย ก่อนย่างก้าวไปข้างหน้าพร้อมกับอดีตอย่างมั่นคง ในท่ามกลางความผันแปรของมวลอากาศโลกที่ไม่แน่นอนมากขึ้นทุกที

ภาค 1 ครึ่งศตวรรษแห่งการค้นหา: ว่าด้วยความเป็นมา สถานภาพความรู้ ปัญหา และข้อเสนอ
- บทที่ 1 ความเป็นมาและภูมิหลังของการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
- บทที่ 2 ความตื่นตัวและการวางรากฐาน (ประมาณ พ.ศ.2500 ถึง 2520)
- บทที่ 3 ยุคทองและการแสวงหา การขยายตัวของประวัติศาสตร์ท้องถิ่นกระแสหลัก
- บทที่ 4 ยุคทองและการแสวงหา การแข่งขันจากประวัติศาสตร์ชุมชน หมู่บ้าน
- บทที่ 5 ปัญหาของการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไทย
- บทที่ 6 สรุปและเสนอแนะการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นไทย หลังสมัยการพัฒนา

ภาค 2 บทเส้นทางสู่อนาคตว่าด้วยแนวคิด แนวทาง วิธีการศึกษา บทบาท และความสำคัญ
- บทที่ 7 ความหมายและขอบเขตของประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
- บทที่ 8 แนวความคิดพื้นฐานในการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
- บทที่ 9 หลักฐาน ความหมาย และ "ความจริง" ในประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
- บทที่ 10 แนวทางการศึกษา : การปลดปล่อย และการยก "ฐาน" ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
- บทที่ 11 บทส่งท้าย ความสำคัญและบทบาทของประวัติศาสตร์ท้องถิ่นในปัจจุบัน