"ประวัติศาสตร์สมัยรัตนโกสินทร์ เล่ม 1" เล่มนี้ เขียนโดย "รองศาสตราจารย์ ดร.วรางคณา นิพัทธ์สุขกิจ" ปัจจุบันท่านดำรงตำแหน่งคณบดีคณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งอาจารย์เป็นนักประวัติศาสตร์ที่มีความเชี่ยวชาญในประวัติศาสตร์สมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ โดยมี "ดร.ธิดา สาระยา" เป็นบรรณาธิการวิชาการของหนังสือชุดนี้

    โดยในเล่มได้กล่าวถึงหลักฐานทางประวัติศาสตร์เป็นเบื้องต้น การทำความเข้าใจหลักฐานทางประวัติศาสตร์ว่ามีกี่ชนิด อะไรบ้าง และมีวิธีใช้อย่างไร จะช่วยทำให้ผู้อ่านเข้าใจวิธีการศึกษาประวัติศาสตร์ และเห็นความสำคัญของหลักฐานและการใช้หลักฐานได้บ้าง ซึ่งจะสามารถนำไปใช้ได้ในชีวิตประจำวัน การนำเสนอเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของหนังสือชุดนี้ จะช่วยให้ผู้อ่านได้เข้าใจรากฐานความเป็นมาของสังคมไทยในปัจจุบันได้ดียิ่งขึ้น

บทที่ 1 หลักฐานทางประวัติศาสตร์สมัยรัตนโกสินทร์
บทที่ 2 กรุงรัตนโกสินทร์อินท์อโยธยา : ฟ้าใหม่หลังวาระวิปโยค
บทที่ 3 สงครามในสมัยรัตนโกสินทร์
บทที่ 4 การเปลี่ยนแปลงระบบเศรษฐกิจจากการค้าสำเภาเป็นการเก็บภาษีอากร
บทที่ 5 การเข้ามาของชาวตะวันตกในสมัยรัตนโกสินทร์
บทที่ 6 การเผชิญหน้ากับลัทธิจักรวรรดินิยม
บทที่ 7 รัชกาลที่ 5 : สู่ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และการพัฒนาบ้านเมือง
บทที่ 8 การเลิกไพร่และทาส