หนังสือเล่มนี้เกิดจากความวิริยอุตสาหะของผู้เขียนในการค้นคว้ารวบรวมเรียบเรียงขึ้นมาเป็นเวลากว่า 20 ปี โดยอาศัยบันทึกของพระวิภาคย์พจนกิจ ซึ่งเป็นบิดาของผู้เขียนประกอบในการเขียนอยู่มาก นักเรียนประวัติศาสตร์ไทย ไม่ว่าจะสนใจภาคตะวันออกเฉียงเหนือหรือไม่ ประวัติศาสตร์อีสานจะช่วยทำให้เข้าใจประวัติศาสตร์ได้ดีขึ้นเป็นอย่างมาก เนื้อหาในเล่มแบ่งออกเป็น 5 ภาค ประกอบด้วย ประวัติของเมืองต่างๆ ในลุ่มน้ำมูลตอนต้น ลุ่มน้ำมูลตอนล่าง ลุ่มน้ำโขง และการปกครองและการปฏิรูปการปกครองมณฑลในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นอกจากนี้ยังมีภาคผนวกและมีดรรชนีประกอบสำหรับให้ค้นหาข้อมูลที่ต้องการได้อย่างรวดเร็วอีกด้วย

ภาค 1 ลุ่มน้ำมูลตอนต้น
บทที่ 1 เมืองนครราชสีมาและชัยภูมิ

ภาค 2 ลุ่มน้ำมูลตอนล่าง
บทที่ 2 นครจำปาศักดิ์
บทที่ 3 เมืองอุบลราชธานี
บทที่ 4 เมืองสุรินทร์ เมืองศรีสระเกษ และเมืองขุขันธ์

ภาค 3 ลุ่มน้ำชี
บทที่ 5 เมืองร้อยเอ็ด
บทที่ 6 เมืองมหาสารคาม
บทที่ 7 เมืองกาฬสินธุ์

ภาค 4 ลุ่มน้ำโขง
บทที่ 8 เมืองอุดรธานี
บทที่ 9 เมืองหนองคายและนครพนม
บทที่ 10 เมืองสกลนคร
บทที่ 11 เมืองขอนแก่นและเมืองเลย

ภาค 5 การปกครองและการปฏิรูปการปกครองมณฑลในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
บทที่ 12 ลักษณะการปกครองก่อนการปฏิรูป
บทที่ 13 การปฏิรูปการบริหาร
บทที่ 14 หัวเมืองลาวกาว สมัยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร
บทที่ 15 ระบบเทศาภิบาล
ฯลฯ