หนังสือ "ปริทรรศน์ประวัติศาสตร์" เล่มนี้ เกิดจากการร้อยเรียงผลงานวิชาการเพื่อเป็นอภินันทนาการแด่ รองศาสตราจารย์วุฒิชัย มูลศิลป์ เนื่องในโอกาสเกษียณอายุราชการ พ.ศ. 2544 ซึ่งนอกจาก "การพระศาสนาและการจัดระเบียบสังคมไทยตั้งแต่รัชสมัยพระบามสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกฯ ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว" ซ฿งเป็นบทความที่ดีที่สุดเรื่องหนึ่งของ ดร. วินัย พงศ์ศรีเพียร แล้ว ยังได้เสนอบทความทางวิชาการจากการค้นคว้าของ ธีระ นุชเปี่ยม พรเพ็ญ ฮั่นตระกูล มนัส เกียรติธารัย จิราภรณ์ สถาปนะวรรธนะ นฤมิตร สอดสุข อนงนาง มานิตพิสิฐกุล และ วีรวัลย์ งามสันติกุล

รองศาสตราจารย์วุฒิชัย มูลศิลป์ที่ผมรู้จัก
เรื่องของผม...คนธรรมดา
บรรณาธิการแถลง
ภาษา ความหมาย และการตีความในการศึกษาเกี่ยวกับมนุษย์
อิทธิพลของอาหรับต่อการฟื้นฟูศิลปวิทยาการในยุโรป
นันทนาการ วารเกณียณ และบทรำพึง : บูรพคดีศึกษาในประเทศจีน
การพระศาสนาและการจัดระเบียบสังคมไทยตั้งแต่รัชสมัยพระบามสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกฯถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
อ้ายแจ้งคนจริงไม่ได้ยิงขุนจง
โลกการเมืองจนถึงยุคโลกาภิวัตน์ : ว่าด้วยปฏิบัติการทางการเมืองของมนุษย์
จีนสมัยราชวงศ์หมิงตอนต้น (ค.ศ.1368-1464)
การตอบสนองของจีนต่อการคุกคามของชาติตะวันตกปลายสมัยราชวงศ์ชิง (ค.ศ.1861-1895)
ชาวจีนกับกิจกรรมสังคมสงเคราะห์ในประเทศไทย พ.ศ.2420-2518