หนังสือเล่มนี้เกิดขึ้นโดยการสังเคราะห์ข้อมูลจากการศึกษาและหนังสือต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับปัญหาใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ อาทิ รายงานของคณะกรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ (กอส.) รายงานของคณะกรรมาธิการที่เกี่ยวข้องกับปัญหาในพื้นที่ภาคใต้ของวุฒิสภา การศึกษาวิจัยของนักวิชาการในมหาวิทยาลัย รวมทั้งการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้และประสบการณ์ และที่เกี่ยวข้อง ทั้งในรัฐบาล รัฐสภา นักวิชาการ และหน่วยราชการที่เกี่ยวข้องกับความมั่นคง

    รวมจนถึงการจัดสัมมนาระดมความคิดเห็นเพื่อให้ได้ข้อมูล อันจะนำมาสู่การวิเคราะห์ สังเคราะห์ และสร้างข้อเสนอแนะทางนโยบายโดยมีพื้นฐานทางวิชาการรองรับ ทั้งนี้เพื่อศึกษาเรื่องที่เป็นประเด็นปัญหาของประเทศไทยเพื่อสร้างเป็นข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและเพื่อเผยแพร่ต่อสาธารณชน โดยมีหลักว่าควรเป็นงานที่อ่านเข้าใจได้ง่ายและในขณะเดียวกันก็มีข้อเสนอแนะเชิงนโยบายที่ชัดเจน เนื้อหาของหนังสือเล่มนี้แบ่งเป็นบทต่างๆ โดยเริ่มตั้งแต่บทนำที่ให้ภาพพัฒนาการของปัญหาในเชิงประวัติศาสตร์จนมาถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะในช่วงที่ปัญหาได้ปะทุอย่างรุนแรงในสมัยรัฐบาลไทยรักไทย หลังจากนั้นในแต่ละบทจะเน้นให้ความสำคัญในแต่ละด้านที่แตกต่างกัน โดยเริ่มตั้งแต่ด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม การศึกษา และด้านกระบวนการยุติธรรม หลายเรื่องราวจะช่วยเปิดมุมมองใหม่ๆ ให้กับคุณได้เป็นอย่างดี

1. บทนำ
2. ปัญหาและข้อเสนอแนะทางด้านการเมือง
3. ปัญหาและข้อเสนอแนะทางด้านเศรษฐกิจ
4. ปัญหาและข้อเสนอแนะทางด้านสังคมและวัฒนธรรม
5. ปัญหาและข้อเสนอแนะทางด้านการศึกษา
6. ปัญหาและข้อเสนอแนะทางด้านกระบวนการยุติธรรม
7. บทสรุป