พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงบำเพ็ญพระราชกรณียกิจเพื่อแผ่นดิน และประชาชน ทำให้ประเทศสยาม (ไทย) เจริญรุ่งเรืองทัดเทียมอารยประเทศ นอกจากนี้ พระราชกิจอันเนื่องมาจากความรักที่พระองค์ทรงเป็นพระราชสวามี ที่ปฏิบัติต่อพระมเหสีและพระราชโอรสพระราชธิดา พระประยูรญาติวงศ์ และ ขุนนาง ตลอดจนผู้ใกล้ชิดอย่างบริบูรณ์แล้ว พระองค์ยังเผื่อแผ่พระมหากรุณาธิคุณนั้นไปยังประชาชน เป็นความรักที่สร้างความสุขสำราญที่ร่มเย็นอย่างถ้วนหน้า ทั้งในราชสำนัก และพระราชอาณาจักร จนยากจะหาความรักของพระมหากษัตริย์ชาติใดเสมอเหมือน พระเกียรติยศพระเจ้ากรุงสยามพระองค์นี้ ได้แผ่พระราชสัมพันธไมตรีไปยังนานาประเทศ จนเป็นที่ยอมรับในพระบุญญาธิการและพระราชอำนาจแห่งราชสำนักสยามอย่างแพร่หลาย

    "พระราชปฏิพัทธ์ในสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง (ปกแข็ง)" เล่มนี้ จึงได้เรียบเรียงขึ้นเพื่อระลึกถึงพระราชปฏิพัทธ์ในพระองค์ ที่หลายคนใคร่รู้ และเรื่องราวของพระมเหสี พระสนม ที่ยังต้องสืบค้นต่อไปให้ครบถ้วน พร้อมแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ที่มีทั้งจดหมายเหตุและภาพเก่า ซึ่งนำมาประกอบในหนังสือนี้ จึงทำให้มีคุณค่าและเป็นจดหมายเหตุที่มีประโยชนต่อการศึกษาต่อไป

1. พระสนมเอกคนแรกนอกราชบัลลังก์ เจ้าคุณพระประยุรวงศ์
2. พระมเหสีลูกหลวง พระองค์แรกในราชบัลลังก์ พระองค์เจ้าหญิงทักษิณชา นราธิราชบุตรี
3. "พระอัครชายาเธอ พระองค์ที่แรก พระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค พระองค์ชายาเธอพระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์
4. พระอัครชายาเธอ พระองค์ที่สอง พระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอัครวรราชกัลยา
5. "พระมเหสีลูกหลวง" พระองค์ที่สอง พระนางเจ้าสุขุมาลมารศรีพระอัครราชเทวี
6. "สมเด็จพระนางเจ้า" พระองค์แรก สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทา กุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี
7. สมเด็จพระเจ้านาง พระองค์ที่สอง สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี
8. สมเด็จพระบรมราชินีนาถ พระองค์แรก สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ
9. "พระอัครชายาเธอ" พระองค์สุดท้าย พระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏปิยมหาราชปดิวรัดา
10. พระราชชายา พระองค์แรก เจ้าดารารัศมี พระราชชายา
ฯลฯ