อานนท์! เราจักแสดง ธรรมปริยายอันชื่อว่า แว่นธรรม ซึ่งหากอริยสาวกผู้ใด ได้ประกอบพร้อมแล้ว เมื่อจำานงจะพยากรณ์ตนเอง ก็พึงทำาได้ในข้อที่ตนเป็นผู้มีนรกสิ้นแล้ว มีกำาเนิดเดรัจฉานสิ้นแล้ว มีเปรตวิสัยสิ้นแล้ว มีอบาย ทุคติ วินิบาตสิ้นแล้ว, ในข้อที่ตนเป็นพระโสดาบันผู้มีอันไม่ตกต่ำาเป็นธรรมดา เที่ยงแท้ต่อพระนิพพาน เป็นผู้มีอันจะตรัสรู้ธรรมได้ในกาลเบื้องหน้า ดังนี้
อานนท์! ก็ธรรมปริยายอันชื่อว่า แว่นธรรมในที่นี้ เป็นอย่างไรเล่า?
อานนท์! อริยสาวกในธรรมวินัยนี้ เป็นผู้ประกอบพร้อมแล้วด้วยความเลื่อมใสอันหยั่งลงมั่น
ไม่หวั่นไหวในองค์พระพุทธเจ้า... ในองค์พระธรรม...ในองค์พระสงฆ์... และอริยสาวกในธรรมวินัยนี้เป็นผู้ประกอบพร้อมแล้วด้วยศีลทั้งหลายชนิดเป็นที่พอใจของเหล่าอริยเจ้า คือ เป็นศีลที่ไม่ขาด ไม่ทะลุ ไม่ด่าง ฉบับ 2 คู่มือโสดาบัน 3
ไม่พร้อย เป็นศีลที่เป็นไทจากตัณหา เป็นศีลที่ผู้รู้ท่านสรรเสริญ เป็นศีลที่ทิฏฐิไม่ลูบคลำา และเป็นศีลที่เป็นไปเพื่อสมาธิ.
อานนท์! ธรรมปริยายอันนี้แลที่ชื่อว่าแว่นธรรมซึ่งหากอริยสาวกผู้ใดได้ประกอบพร้อมแล้ว เมื่อจำนงจะพยากรณ์ตนเอง ก็พึงทำได้, ดังนี้แล.

มหาวาร. สํ. ๑๙/๔๕๐-๔๕๑/๑๔๗๙-๑๔๘๐.

1. แว่นส่องความเป็นพระโสดาบัน
2. พระโสดาบันเป็นใคร (นัยที่หนึ่ง)
3. พระโสดาบันเป็นใคร (นัยที่สอง)
4. พระโสดาบันประกอบพร้อมแล้วด้วยอริยมรรคมีองค์แปด
5. หลักเกณฑ์พยากรณ์ภาวะโสดาบันของตนเอง
6. พระโสดาบัน รู้จักปัญจุปาทานขันธ์
7. พระโสดาบัน รู้จักอินทรีย์หก
8. โสดาปัตติมรรค 2 จำพวก
9. โสดาปัตติผล
10. พระโสดาบันเป็นผู้บริบูรณ์ในศีล (ปาฎิโมกข์) ได้พอประมาณในสมาธิและปัญญา
11. พระโสดาบันละสังโยชน์ได้สามข้อ มีสามจำพวก
12.ละสังโยชน์สามและกรรมที่พาไปอบายคือ โสดาบัน
13. พระโสดาบันมีญาณหยั่งรู้เหตุให้เกิดขึ้นและเหตุให้ดับไป ของโลก
14. พระโสดาบัน คือ ผู้เห็นชัดรายละเอียด แต่ละสายของปฏิจจสมุปบาท ตลอดทั้งสาย โดยนัยแห่งอริยสัจสี่ (เห็นตลอดสาย นัยที่หนึ่ง)
15. พระโสดาบัน คือ ผู้เห็นชัดรายละเอียด แต่ละสายของปฏิจจสมุปบาท ตลอดทั้งสาย โดยนัยแห่งอริยสัจสี่ (เห็นตลอดสาย นัยที่สอง)
16. ผู้รู้ปฏิจจสมุปบาทแต่ละสาย โดยนัยแห่งอริยสัจสี่ ทั้งปัจจุบัน อดีต อนาคต ชื่อว่าโสดาบัน (ญาณวัตถุ 44)
17.ผู้รู้ปฏิจจสมุปบาทแต่ละสายถึง “เหตุเกิด” และ “ความดับ” ทั้งปัจจุบัน อดีต อนาคต ก็ชื่อว่าโสดาบัน (ญาณวัตถุ 77)
18. ผู้มีธัมมญาณและอัน๎วยญาณ (พระโสดาบัน)
19. ผู้สิ้นความสงสัย (พระโสดาบัน)ในกรณีของความเห็นที่เป็นไปในลักษณะยึดถือตัวตน
20. ผู้สิ้นความสงสัย (พระโสดาบัน) ในกรณีของความเห็นที่เป็นไปในลักษณะขาดสูญ
21. ผลแห่งความเป็นโสดาบัน
22. ความเป็นโสดาบัน ประเสริฐกว่าเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ
23. ความเป็นพระโสดาบัน ไม่อาจแปรปรวน
24.สิ่งที่ผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิ (พระโสดาบัน) ทำไม่ได้โดยธรรมชาติ
25.ฐานะที่เป็นไปไม่ได้ สำหรับผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิ (พระโสดาบัน) นัยที่หนึ่ง
26.ฐานะที่เป็นไปไม่ได้ สำหรับผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิ (พระโสดาบัน) นัยที่สอง
27.ฐานะที่เป็นไปไม่ได้ สำหรับผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิ (พระโสดาบัน) นัยที่สาม

ธรรมะแวดล้อม (หมวดธรรมที่ช่วยสร้างความเข้าใจ แต่ไม่ได้ระบุถึงความเป็นโสดาบันโดยตรง)
28. อริยมรรคมีองค์แปด
29. คำที่ใช้เรียกแทนความเป็นพระโสดาบัน
30.สังโยชน์สิบ
31. อริยญายธรรม คือ การรู้เรื่องปฏิจจสมุปบาท
32. ฝุ่นปลายเล็บ (พอรู้อริยสัจ ทุกข์เหลือน้อยขนาดฝุ่นติดปลายเล็บเทียบปฐพี)
33.สามัญญผลในพุทธศาสนาเทียบกันไม่ได้กับในลัทธิอื่น
34.ลักษณะแห่งผู้เจริญอินทรีย์ขั้นอริยะ
35. พระโสดาบันกับพระอรหันต์ต่างกันในการเห็นธรรม
36. พระโสดาบันกับพระอรหันต์ต่างกันในการเห็นธรรม (อีกนัยหนึ่ง)
37.ความลดหลั่นแห่งพระอริยบุคคลผู้ปฏิบัติอย่างเดียวกัน
38. คนตกน้ำ 7 จำพวก (ระดับต่างๆ แห่งบุคคลผู้ถอนตัวขึ้นจากทุกข์)
39. คนมีกิเลสตกนรกทั้งหมดทุกคนจริงหรือ? (บุคคลที่มีเชื้อเหลือ 9 จำพวก)
40. ผลแปดประการอันเป็นภาพรวมของความเป็นพระโสดาบัน
41. ระวังตายคาประตูนิพพาน!
42.ธรรมเป็นเครื่องอยู่ของพระอริยเจ้า
43. ผู้สามารถละอาสวะทั้งหลายในส่วนที่ละได้ด้วยการเห็น
44. สัมมาทิฏฐิโลกุตตระ นานาแบบ (ตามคำพระสารีบุตร)

ภาคผนวก (พระสูตรที่ค้นคว้าเพิ่มเติม)
45. คุณสมบัติพระโสดาบัน (นัยที่ 1)
46. คุณสมบัติพระโสดาบัน (นัยที่ 2)
47. คุณสมบัติพระโสดาบัน (นัยที่ 3)
48. คุณสมบัติพระโสดาบัน (นัยที่ 4)
(โสตาปัตติยังคะ 4 จำแนกด้วยอาการ 10)

ธรรมะแวดล้อม
49. อานิสงส์ของธรรม 4 ประการ
50. ผู้ตั้งอยู่ในเสขภูมิ
51. คุณธรรมของผู้ต่ำกว่าโสตาปัตติมรรค และเป็นเหตุให้ไม่ไปสู่อบายในชาตินั้น

หนังสือ“พุทธวจนฉบับคู่มือโสดาบัน”ได้จัดทำาขึ้นด้วยปรารภเหตุที่ว่า ปัจจุบันมีหลักเกณฑ์การพยากรณ์ความเป็นอริยบุคคลเกิดขึ้นมากมาย ซึ่งผู้ปฏิบัติส่วนใหญ่ก็จะยึดถือเอาตามแบบที่ตนเองถูกสั่งสอนมา และในบรรดาหลักเกณฑ์ทั้งหลายเหล่านั้น ผู้ปฏิบัติจะมั่นใจได้อย่างไรว่า สามารถใช้ตรวจวัดสอบได้อย่างถูกต้องตรงจริง ตามที่พระศาสดาบัญญัติไว้