อะไรคือแรงผลักดันเบื้องหลังการเกิดรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ของไทย และเหตุใดมันจึงเสื่อมลงในเวลาเพียงชั่วศตวรรษ คือคำถามสำคัญของหนังสือเล่มนี้ ผู้เขียนอาศัยทฤษฎีของวอลเลอร์สไตน์ (Immanuel Wallerstein) โบรเดล (Fernand Braudel) และคนอื่น ๆ ซึ่งโยงบทบาทของระบบทุนนิยมโลกกับพัฒนาการของรัฐในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มาใช้วิเคราะห์การเปลี่ยนรูปแบบรัฐไทยจากรัฐศักดินามาเป็นรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และได้ให้คำอธิบายที่แตกต่างไปจากงานศึกษาอื่น

    หนังสือ "ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ : วิวัฒนาการรัฐไทย" เล่มนี้ ยังพยายามแสดงให้เห็นว่า ในกระบวนการสร้างรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์นั้น ได้มีการหว่านเพาะเมล็ดพันธุ์ที่จะทำลายระบอบในตัวมันเองลง โดยเฉพาะการสร้างระบบราชการสมัยใหม่อันเป็นกลไกที่ทรงประสิทธิภาพในการทำงานของรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ หากแต่กลับกลายเป็นกลไกที่กลืนกินตัวเอง สิ่งนี้สะท้อนจากความไม่พอใจภายในระบบราชการที่ก่อตัวและปะทุขึ้นจนนำมาสู่เหตุการณ์กบฏ ร.ศ.130

    นอกจากนี้ยังชี้ให้เห็นถึงรูปแบบของสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสังคมสมัยใหม่ที่วิวัฒน์ไปอย่างเป็นพลวัต และถึงแม้ว่างานศึกษานี้จะจบลงที่เหตุการณ์กบฏ ร.ศ.130 อันเป็นความพยายามครั้งแรกของการท้าทายระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แต่เราสามารถอาศัยงานชิ้นนี้เป็นฐานคิดในการวิเคราะห์ความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในสมัยต่อมา และการกลับมามีอำนาจของขบวนการอนุรักษนิยมในปัจจุบัน

บทที่ 1 รัฐและสังคมสยามกับโลกเศรษฐกิจก่อนสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์
บทที่ 2 ปฐมบทของการสร้างรัฐสมัยใหม่
บทที่ 3 การสร้างระบบราชการสมัยใหม่ผ่านการศึกษา
บทที่ 4 ความขัดแย้งในระบบราชการ
บทที่ 5 การปกป้องระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์
บทที่ 6 กบฏ ร.ศ.130 : การท้าทายครั้งแรกต่อระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์

- บทสรุป