เมื่อกล่าวถึง กฎมณเทียรบาล คนทั่วไปมักจะนึกถึงเรื่องราว 2-3 ประการ ได้แก่ชีวิตในวัง พิธีกรรมต่าง ๆ และการสืบราชสมบัติหรือการสืบราชสันตติวงศ์ ความเข้าใจ 2 ประการแรกนั้นถูกต้อง ส่วนความเข้าใจประการหลังนี้คงมีที่มาจากรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

    สำหรับกฎมณเทียรบาลฉบับเก่าที่สุดในเวลาขณะนี้ คือ กฎมณเทียรบาลฉบับชำระครั้งรัชกาลที่ 1 ที่จัดเป็นกฎหมายหมวดหนึ่งอยู่ในประมวลกฎหมายตราสามดวง อาจกล่าวได้ว่ากฎมณเทียรบาล ฉบับนี้เป็นรากฐานของกฎมณเทียรบาลฉบับอื่น ๆ จึงเป็นเอกสารที่มีความสำคัญ อีกทั้งสาระของกฎหมายก็เป็นสิ่งที่น่าสนใจ นำมาศึกษาเพื่อให้เห็นภาพสะท้อนของเรื่องราวแห่งยุคสมัยที่กฎหมายนั้นมีอำนาจบังคับใช้

    กฎมณเทียรบาลเป็นเอกสารที่มีความสำคัญและเข้าใจกันว่ามีมานานแล้ว เพราะเป็นกฎที่มีอยู่คู่กับสถาบันกษัตริย์และใช้บังคับเพื่อรักษาเรือนหลวง การที่กฎมณเทียรบาลมีการชำระเพิ่มเติมโดยตลอดแสดงให้เห็นว่า แม้จะเป็นตัวบทที่มีอำนาจบังคับใช้แต่ก็สามารถปรับเปลี่ยนได้ตลอด ตามความเหมาะสมหรือสถานการณ์ทางการเมือง โดยนัยนี้กฎมณเทียรบาลจึงเป็นเอกสารที่สะท้อนให้เห็นบริบททางประวัติศาสตร์และพลวัตทางการเมืองการปกครองของไทย

1. กฎมณเทียรบาลในบริบทประวัติศาสตร์
- ความเป็นมาของกฎมณเทียรบาล

2. สถาบันของพระมหากษัติย์ ในกฎมณเทียรบาล
- สิทธิธรรมของพระมหากษัตริย์ในฐานะผู้ปกครอง
- พระนามกษัตริย์ในบานแผนกฎมณเทียรบาลกับทิพภาวะของพระมหากษัตริย์
- สิ่งสะท้อนทิพภาวะของพระมหากษัตริย์

3. พิธีกรรม พิธีการในราชสำนัก
- พิธีกรรม : ที่มาของสิทธิธรรม
- พิธีการในราชสำนัก
- ข้อกำหนดเรื่องราชศัพท์และคำพิดทูลต่าง ๆ
- ข้อกำหนดเรื่องการลงโทษและเครื่องจองจำ เมื่อเจ้านายและฝ่ายในทำผิด

4. สถาบันในกฎมณเทียรบาล