เรื่องทหารเอกของพระนารายณ์ที่เรียกกันว่าเป็น "เพชรพระนารายณ์" กล่าวตั้งแต่ประวัติความเป็นมาของ "พระยาสีหาราชเดโชชัย (ทิป)" , "พระยาสุรสงคราม (สอน)" และ "พระยารามเดโช (เดช)" เป็นทหารเอกพระนารายณ์ ในช่วงแรกทั้ง 3 คนเจอกันและกลายมาเป็นเพื่อนรักกัน หลังจากนั้นต่างคนต่างเข้าประจำการในแต่ละที่ แต่ละคนมีความถนัดไม่เหมือนกัน ในบรรดาเพื่อนทั้ง 3 คน มี "นายสอน" ได้เป็นถึงพระยาเป็นคนแรก ส่วน "นายทิป" เป็นทหารออกรบแบบแนวหน้า ถ้าใครได้ยินชื่อพระยาสีหราชเดโชนี่เป็นต้องอกสั่นทุกราย ส่วนด้านพระยารามเดโชก็ไปได้แบบกลาง ๆ เป็นทั้งสายบู๊และบุ๋น ในตอนท้ายเรื่องช่วงที่พระนารายณ์เริ่มป่วย ได้มีการคบคิดที่จะกบฏ พระยาสีหราชเดโชก็แก่มากเกินกว่าที่จะไปสู้รบ พระยารามเดโชก็อยู่ไกลเกินไปกว่าที่จะเข้ามาช่วยทัน เหลือแต่พระยาสุรสงคราม ที่ในตอนหลังได้เฉลยออกมาว่า เป็นหนึ่งในผู้ที่คิดกบฏ และเมื่อได้สังหาร "พระปีย์" เด็กรับใช้คนสนิทของพระนารายณ์แล้ว พระนารายณ์ก็ได้สิ้นพระชนม์ลงในวันนั้นเลย ซึ่งทหารเอกที่เหลืออยู่ 2 คนไม่มีโอกาสได้ทันเข้าเฝ้า เพชรพระนารายณ์ร่วงหล่นไปแล้ว วงศ์บ้านพลูหลวงได้ดำรงราชสมบัติกรุงศรีอยุธยาสืบต่อมา โดยปราศจากขวากหนาม

- เริ่มเผชิญโชคชีวิต
- ตามทางไปกรุงศรีอยุธยา
- ศึกนอกศึกใน
- การศึกที่แท้จริง
- โชคชัยครั้งหลัง
- พระนครลพบุรี
- อวสานพระนารายณ์
- เพชรเริ่มหล่น
- เพชรเม็ดสุดท้าย

- "หลวงวิจิตรวาทการ" มีอาชีพเป็นนักการทูตเป็นเวลาตั้ง 20 ปี จึงมีความสนใจศึกษาประวัติศาสตร์ช่วงสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เนื่องเพราะในสมัยพระองค์ท่านได้มีการส่งคณะทูตของไทยไปเจริญสัมพันธไมตรีกับฝรั่งเศส เพื่อทอนอำนาจของอังกฤษและฮอลันดา ในเรื่องนี้ส่วนมากเป็นความคิดประดิษฐ์ แต่อาศัยความจริงในชีวิตของท่านสีหราชเดโชไชยเป็นแนวทาง เหตุการณ์อันสำคัญทางการเมืองก็ดี ตัวเลขศักราชก็ดี ทางเดินทัพและสมรภูมิที่ทหารพระนารายณ์เข้าทำการรบตลอดถึงชื่อแม่ทัพนายกอง และรายการสู้รบที่เป็นศึกใหญ่ทุก ๆ อย่างได้ดำเนินตามประวัติศาสตร์พระราชพงศาวดาร นักศึกษาประวัติศาสตร์เองก็อาจจะใช้เรื่อง "เพชรพระนารายณ์" นี้เป็นเครื่องประกอบการศึกษาให้มองเห็นภาพความเป็นไปอย่างชัดเจนที่สุด