"การตามรอยธรรมในวิถีเซน" จึงเกิดขึ้นเพื่อเรียนรู้ว่า ในอดีตพระเถระ ผู้นำบ้านเมือง เหล่าซามูไร และชาวนา ท่านได้นำหลักการทางพระพุทธศาสนาแบบเซนไปประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตอย่างไร รวมถึงการรวบรวมพระไตรปิฎกและเขียนคัมภีร์ธรรมขึ้นมาใหม่ ซึ่งพบว่า พระเถระของญี่ปุ่นได้วางแนวปฏิบัติในวิถีเซนอย่างมากมาย โดยเฉพาะการเข้าถึงความเป็นจริง ความว่าง และการเข้าใจถึงสภาวะแห่งธรรมชาติด้วยการขบคิดทางปัญญา โดยมีแนวปฏิบัติที่สำคัญ คือ

    1. การนั่งสมาธิ (Zazen) ที่เรียกว่า มรรควิถีแห่งเซน
    2. การขบปริศนาธรรมแบบโกอาน (Koan) มรรควิถีแห่งชันเซน (Sanzen)
    3. การถามตอบธรรมะแบบฉับพลัน (Mondo) มรรควิถีแห่งมนโดที่เป็นการสนทนาธรรมระหว่างอาจารย์กับลูกศิษย์

    ผู้เขียนเรียกวิธีการทั้งสามว่า "จิตสงบ ขบปัญญา พิจารณาธรรม" แนวปฏิบัติของวิถีเซนดังกล่าวได้มีบทบาทและอิทธิพลต่อสังคม ทั้งในเรื่องของความซื่อสัตย์ ความสุจริต ความรับผิดชอบ การให้ความสำคัญกับความเสมอภาค ความยุติธรรมในสังคม โดยเฉพาะความละเอียดอ่อนในการคิดและการสร้างสรรค์ จนทำให้ญี่ปุ่นเป็นต้นแบบของการออกแบบ การสร้างคิดยกกำลังสอง การพัฒนาเทคโนโลยีควบคู่กับการรักษาวัฒนธรรมรวมอันดีงามบนพื้นฐานของความเป็นอยู่ที่เรียกว่า "เรียบ งาม ง่าย" 

    สังคมวัฒนธรรมแต่ละแห่งนั้น ต่างก็มีทั้งจุดดี จุดเด่น ในขณะเดียวกันก็มีมุมมืดอยู่เสมอ สังคมญี่ปุ่นก็เช่นกันมีทั้งด้านดีและด้านลบ วิถีวัฒนธรรมแบบเซนมีส่วนสำคัญในการขัดเกลาสังคม ช่วยให้ผู้คนมีความละเมียดละไม เข้าใจตนเองและสัจธรรมมากขึ้น ท่ามกลางบริบทของโลกที่เปลี่ยนแปลงไป วิถีพระพุทธศาสนาแบบเซนในญี่ปุ่นจะยังคงอยู่หรือไม่ และมีจิตวิญญาณแบบไหน หนังสือเล่มนี้จะอธิบายเรื่องราวเหล่านั้นตามที่ผู้เขียนได้รับความรู้และประสบการณ์มา ซึ่งเป็นเพียงทัศนะของผู้เขียนที่อาจจะมีถูกผิดหรือมีมุมมองที่แตกต่างไปบ้างเนื่องจากข้อจำกัดด้านภาษาและการรับรู้ของผู้เขียนเอง

ดาบที่ 1 ถ้วยชาใบนั้น
ดาบที่ 2 ฟูจิชัง
ดาบที่ 3 เมื่อดอกซากุระบาน
ดาบที่ 4 มือ ไม้ จิต
ดาบที่ 5 ลิง 3 ตัว
ดาบที่ 6 รอยทางแห่งความว่าง
ดาบที่ 7 ดุลยภาพแห่งสวนเซน
ดาบที่ 8 หินก้อนนั้นที่หายไป
ดาบที่ 9 วงกลมแห่งจักรวาล
ดาบที่ 10 สายน้ำและจิตใจ
ฯลฯ