การศึกษาประวัติศาสตร์ศิลปะ หากใช้เพียงความรู้ทางวิชาการเท่านั้น ก็ไม่อาจสร้างสรรค์ความรู้ใหม่ ๆ ได้ การจินตนาการ การลองผิดลองถูก และใช้เทคโนโลยีในปัจจุบัน จึงเป็นทางหนึ่งที่ช่วยให้งานวิชาการประวัติศาสตร์ศิลปะมีความลุ่มลึก น่าสนใจ...

    "โบราณกาลปัจจุบัน" ของ "ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.สันติ เล็กสุขุม" เล่มนี้ ได้รวบรวมข้อทบทวนการวิจัยงานช่างโบราณของไทย ตั้งแต่ก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 โดยใช้วิธีการตรวจสอบข้อมูลความรู้เดิม ๆ ที่เคยค้นคว้าวิจัย ได้เพิ่มเติมข้อคิดเห็น พร้อมภาพ "ศิลปะโบราณกาลปัจจุบัน" ที่สร้างขึ้นจากแรงบันดาลใจ ด้วยวิธีการทางศิลปะร่วมสมัย นำมาประกอบข้อคิดเห็นต่าง ๆ เปิดมุมมองทางประวัติศาสตร์ศิลปะ และสร้างพื้นที่ความคิดให้กว้างขวางยิ่งขึ้น

กลุ่ม 1 งานคิด งานช่าง
1 พญานาคที่เปลี่ยนไป
2 ลวดลายประดับโคมไฟ ศิลปะล้านนา (พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย)
3 เรียกกันว่า ปราสาทเขาน้อย (สีชมพู) จังหวัดสระแก้ว
ฯลฯ

กลุ่ม 2 คิดตามช่างเขียน
20 พระพุทธองค์เสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ผ่านสวรรค์ยุคนธรมาแล้ว (พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเชียงใหม่)
21 จิตรกรรมตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ วัดพุทไธศวรรย์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
22 พระพุทธสิหิงศ์สถิต ณ ศูนย์กลางจักรวาล พระที่นั่งพุทไธศวรรย์ วังหน้า (พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร)
ฯลฯ

กลุ่ม 3 คิดตามช่างก่อ
29 ช่างกรุงศรีอยุธยาไปสร้างวัดโพธิ์ประทับช้าง ที่เมืองพิจิตร
30 ฟังมาเรื่องชื่อ เจดีย์เขาคลังนอก อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์
31 ความเก่าแก่ของเจดีย์แปดเหลี่ยม วัดสะดือเมือง (ร้าง) จังหวัดเชียงใหม่
ฯลฯ

กลุ่ม 4 คิดตามช่างปั่น ช่างหล่อ ช่างสลัก
48 เทคนิคประติมากรรม ก่อนพุทธศตวรรษที่ 19
49 ธรรมาสน์บุษบก งานสลักไม้ (พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์)
50 วาดเส้น งานสลักไม้ประดับสังเค็ด วัดเชิงศรี ศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
ฯลฯ