หลายอย่างที่อาจารย์สมเกียรติทำในงานชิ้นนี้นั้น ดูเหมือนจะเป็นเรื่องปกติวิสัยมากสำหรับนักเรียนประวัติศาสตร์ที่ดีควรจะต้องทำ คือการวิพากษ์และตรวจสอบหลักฐานต่างๆ ที่นำมาใช้ ตลอดจนนำเสนอข้อมูลในแต่ละรัชสมัยอย่างละเอียดทุกซอกทุกมุม อันเป็นประโยชน์อย่างใหญ่หลวง เรื่องนี้ฟังดูเป็นเรื่องง่ายนักหรือควรทำกันเป็นนิจสำหรับนักเรียนประวัติศาสตร์ทุกคน เสมือนหนึ่งสมณะปฏิบัติตามพระธรรมวินัยอย่างเป็นเรื่องธรรมชาติในการดำรงตนเป็นสมณะ แต่ไม่ใช่ว่าทุกคนจะปฏิบัติได้อย่างดี แบบเดียวกับที่อาจารย์สมเกียรติทำ ราวกับการอ่านและตรวจสอบหลักฐานต่างๆ เหล่านี้เป็นดังลมหายใจเข้าออก อันเป็นเรื่องธรรมดาของตน

บทที่ 1 บทนำ
บทที่ 2 สมมติฐานและวิธีการศึกษาวิจัย
บทที่ 3 ความคิดทางการเมืองไทยสมัยพระเจ้าเอกทัศ
บทที่ 4 ความคิดทางการเมืองไทยสมัยพระเจ้าตากสิน
บทที่ 5 ความคิดทางการเมืองไทยสมัยรัชกาลที่ 1
บทที่ 6 ความคิดทางการเมืองไทยสมัยรัชกาลที่ 2
บทที่ 7 ความคิดทางการเมืองไทยสมัยรัชกาลที่ 3
บทที่ 8 ความคิดทางการเมืองไทยสมัยรัชกาลที่ 4
บทที่ 9 สรุปความคิดทางการเมืองไทย พ.ศ. 2301-2411